Mali tabloların uzun yıllar süren yüksek enflasyonun etkisinden arındırılması ve böylece vergileme üzerindeki enflasyondan kaynaklanan olumsuzlukların giderilmesini teminen, 17/12/2003 tarihli ve 5024 sayılı Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile; 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin değiştirilerek yeniden düzenlenmesi ve aynı Kanuna geçici 25 inci maddenin eklenmesiyle enflasyon düzeltmesi müessesesi/uygulaması 30/12/2003 tarihinden itibaren vergi sistemimizdeki yerini almıştır.
Yönetmelik hükümleri çerçevesinde, kapsamdaki kamu idarelerinde enflasyon düzeltmesi yapılması için içinde bulunulan hesap dönemi dahil son üç hesap döneminde fiyat endeksindeki artışın %100’den ve içinde bulunulan hesap döneminde %10’dan fazla olması gerekir. Bu kamu idarelerinin 31/12/2023 tarihli mali tabloları söz konusu şartlara bakılmaksızın enflasyon düzeltmesine tabi tutulur.
Enflasyon düzeltmesi, paranın satın alma gücündeki değişmeler nedeniyle gerçek durumu ifade edemeyen mali tabloların, gerçek durumu ifade eder hale gelmelerini sağlamak üzere düzeltme işlemine tabi tutulmasıdır.
Enflasyon düzeltmesinde mükellefler aşağıdaki işlemleriı sırasıyla yerine getirmelidir.
Mali tabloda yer alan kıymetlerden hangilerinin parasal olmayan kıymet olduğu tespit edilmelidir.
Tespit edilmiş parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarları (düzeltmeye esas tutarları) bulunmalıdır.
Tespit edilmiş parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde düzeltmeye esas tarihleri ve düzeltme/taşıma katsayıları belirlenmelidir.
Tespit edilmiş düzeltmeye esas tutarlar ait oldukları düzeltme/taşıma katsayılarıyla çarpılacak ve parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmiş tutarları hesaplanmalıdır.
Düzeltilmiş değerler ile düzeltme öncesi değerler arasındaki enflasyon farkları kayıtlara alınmalıdır.
Parasal olmayan kıymetler düzeltilmiş değerleriyle, parasal kıymetler ise düzeltmeye tabi tutulmaksızın mali tabloda gösterilmelidir.
Gerekli şartlar oluştuğunda, Vergi Usul Kanunu son yayınlanan taslak tebliğ uyarınca işletmeler isterlerse, 31 Aralık 2023 tarihli bilanço tablosunu enflasyon muhasebesi çerçevesinde düzeltilmiş değerleriyle alabilecekler ya da mevcut haliyle yılı kapatıp, yeni yılın açılışında oluşan enflasyon farklarını ekleyebilecekler. 2024 yılında da bilanço hesaplarını değerleyerek uygulamaya devam edebileceklerdir. Dolayısıyla firmalar, 2023 yılına ilişkin Kurumlar Vergisi beyanından önce bu uygulamayı devreye almalıdırlar.
Enflasyon muhasebesi nedir?
Enflasyon muhasebesi, firmaların parasal olmayan değerlerinin ilgili hesap dönemlerindeki gerçek satın alım gücünü yansıtması amacıyla uygulanan bir hesaplama yöntemidir. Diğer bir deyişle, yüksek enflasyon ortamında eldeki değerler üzerindeki enflasyon etkisini gidermeyi amaçlar. Bu sayede firmaların enflasyondan arındırılmış, gerçek kâr-zararları finansal tablolara yansıtılır.
Türkiye’de enflasyon muhasebesi
Türkiye’de enflasyon muhasebesi ilk kez 2003 yılında Vergi Usul Kanunu’nda yapılan değişiklikle uygulamaya alınmıştır. Bu uygulama başlatılırken, üst üste üç dönem yüzde 100’ü ve mevcut dönemde yüzde 10’u aşan enflasyon artışı yaşanması ana koşul olarak belirlenmiştir. Bu koşulun mevcut olmadığı durumlarda enflasyon muhasebesi uygulaması kendiliğinden sona erer.
Bu çerçevede, 2003 ve 2004 yıllarında uygulanan enflasyon muhasebesine 2005 yılı itibarıyla ihtiyaç kalmamış, uygulama devreden çıkmıştır. 2021 yılında enflasyon muhasebesini gerektiren şartların yeniden ortaya çıkmasıyla birlikte ilgili tebliğler yayımlanmış, ancak uygulamanın hayata geçirilmesi için gerekli hazırlıkların yapılması amacıyla süreç 2023 yılına ertelenmiştir.
Enflasyon muhasebesi nasıl yapılır?
Enflasyon muhasebesinin ilk adımı, düzeltmeye tabi olacak parasal kıymetleri ve parasal olmayan kıymetleri belirlemektir.
Bu kıymetler belirlendikten sonra, ilişkili tarihler ile enflasyon muhasebesinin uygulanacağı 31 Aralık 2023 arasındaki enflasyon etkisi ve düzeltme katsayısı hesaplanır. Bu katsayı kullanılarak, uygulamaya tabi kalemler üzerinde ilgili düzeltmeler yapılır ve enflasyon etkisinden arındırılmış tutarlar ortaya çıkar.
Pek çok farklı kalemde bu işlemleri yapabilmek için mevcut muhasebe ve kurumsal kaynak planlama (ERP) çözümlerinde ilgili güncelleme ve eklemelerin bir an önce uygulanması büyük önem taşır.
Parasal kıymetler | Parasal olmayan kıymetler |
|---|---|
Menkul kıymetler | İştirakler |
Finansal borçlar | Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar |
Ticari borçlar | Mal ve hizmetlerle ilgili peşin tahsil edilen avanslar |
Borç ve gider karşılıkları | Yıllara sari inşaat gelirleri ve giderleri |
Kısa ve uzun vadeli ticari alacaklar | Hisse senetleri |
Hazır değerler | Stoklar |
Stoklarla ilgili olarak verilen avanslar | |
| Gelecek döneme ait giderler ve gelirler |
| Öz kaynak kalemleri |
Enflasyon muhasebesi neden gereklidir?
Yüksek enflasyon ortamında, firmaların kazanç ve kayıpları mali yıl içerisinde enflasyonda yaşanan dalgalanmalardan kaçınılmaz olarak etkilenir. Bu durumda, sağlıklı finansal tablolar oluşturabilmek, bu tabloları yüksek enflasyon etkisinden arındırmak ve enflasyonun vergileme üzerindeki olumsuz etkilerini ortadan kaldırabilmek için enflasyon muhasebesi gereklidir. Böylece bir firmanın bir senelik kârı enflasyon etkisi olmaksızın hesaplanabilir ve vergiler buna göre tahakkuk ettirilebilir. Firmalar da bu sayede finansal durumlarını daha sağlıklı bir şekilde görüp yönetebilirler.
Enflasyon muhasebesi kimlere zorunludur?
Yayınlanan taslak tebliğe göre tam vergi mükellefi olan ve bilanço usulüne göre defter tutan tüm firmalar enflasyon muhasebesini uygulamak zorundadır. Diğer bir deyişle, kolektif, adi komandit ve adi şirketler de dâhil olmak üzere gelir ve kurumlar vergisi ödemekle yükümlü şirketler için enflasyon muhasebesi yoluyla enflasyon düzeltmesi yapılması zorunludur.
2023 yılında kurulmuş şirketler de aynı şekilde taslak tebliğe göre enflasyon muhasebesini uygulamakla yükümlü olacaktır.
Logo enflasyon muhasebesi özellikleri
Enflasyon muhasebesi uygulamasına en kolay şekilde ve en kısa sürede geçmek için Logo Yazılım çözümlerinden faydalanın!
Enflasyon muhasebesi; uzun yıllar süren yüksek enflasyonun etkisinin mali tablolarda arındırılması ve böylece vergileme üzerindeki enflasyonun olumsuz etkilerinin minimize edilmesini sağlamaktır.
Enflasyon muhasebesine geçiş süreci kolaylaşıyor. |
Parasal olmayan kıymetlerin belirlenmesi, düzeltme katsayısının hesaplanıp uygulanması gibi süreçleri Logo Yazılım çözümleriyle kolayca tamamlayın. |
Finansal tablolarınız enflasyon etkisinden arınıyor. |
Yüksek enflasyon ortamında kazancınızı gerçekçi olarak hesaplayarak vergiye tabi gelirlerinizi enflasyon etkisinden arındırın. |
Yasal zorunluluğa tam uyumluluk sağlıyor. |
Enflasyonist ortamda zorunlu olan enflasyon muhasebesi uygulamasını sisteminize en kısa sürede entegre ederek yasal yükümlülüğünüzü yerine getirin. |
Mevcut sisteme kolay entegrasyon zaman kazandırıyor. |
Logo Yazılım uzmanlığıyla enflasyon muhasebesini mevcut sistemlerinize kolayca entegre edin, sağlıklı finansal tablolara çok daha kısa sürede kavuşun. |
Sık Sorulan Sorular
Bilançonun hangi kalemleri düzeltme kapsamında olacak?
Gelir İdaresi Başkanlığının yayımladığı tebliğe göre, enflasyon muhasebesine tabi olan kalemler “Parasal Kıymetler” ve “Parasal Olmayan Kıymetler” şeklinde iki bölüme ayrılmaktadır. Bu kıymetlerin detaylarına VUK tebliği ek-1 ve ek-2'den ulaşmak mümkündür.
Enflasyon muhasebesi hangi hesaplara uygulanır?
Enflasyon muhasebesi, “parasal olmayan kalem” şeklinde sınıflandırılan hesaplara uygulanır. Örneğin sabit kıymetler, stoklar, özsermaye hesapları gibi hesaplar için farklı kurallar baz alınarak düzeltme yapılır.
Enflasyon düzeltmesini kimler yapmaz?
Kayıtlarını TL cinsinden tutmayan firmalar, kayıtlarını yabancı para cinsinden tutmaktan vazgeçip TL cinsine dönüşünün üzerinden 3 yıl geçmeyenler, işletme esasına göre defter tutanlar, serbest meslek erbapları (amortisman hariç) enflasyon düzeltme uygulamasından muaftır.
Enflasyon muhasebesi vergiye tabi mi?
2023 yılında yapılacak düzeltme sonucu oluşan kâr/zarar, gelir tablosu ile ilişkilendirilmez; geçmiş yıl kâr/zararında vergilendirilmeden, ayrıca takip edilir. 2024 yılında gerekli şartların oluşması halinde enflasyon düzeltmesinin uygulanmasıyla düzeltme farkları gelir tablosuna aktarılır, kâr/zarar ile ilişkilendirilir ve vergilendirilir.
Enflasyon muhasebesi hangi mali tablolarda uygulanır?
31.12.2023 tarihinde ilk kez yapılacak olan enflasyon muhasebesi, bilanço tablosuna uygulanacaktır.
Logo'da Enflasyon Muhasebesi özelliğini kullanabileceğiniz programlar nelerdir?
Enflasyon Muhasebesi özelliğini Logo GO Wings, Logo Tiger Wings, Logo Tiger 3, Logo Tiger Wings Enterprise, Logo Tiger 3 Enterprise, Logo Bulut ERP ve Logo j-Platform çözümlerinde kullanabilirsiniz.